Khi Fed chuẩn bị họp vào ngày 16-17/9, những căng thẳng chính trị, kiện tụng và mâu thuẫn nội bộ đang đe dọa phủ bóng lên chính sách điều hành lãi suất vốn đã rất phức tạp trong bối cảnh nền kinh tế Mỹ tăng trưởng chậm lại.
Powell mở đường, nhưng ai kiểm soát cục diện?
Chủ tịch Fed Jerome Powell, trong bài phát biểu tại hội nghị Jackson Hole hôm 22/8, đã để ngỏ khả năng cắt giảm lãi suất nhằm đối phó với những dấu hiệu yếu đi của thị trường lao động. Việc cắt giảm 0,25 điểm phần trăm đang được thị trường gần như chắc chắn nhưng mức độ ủng hộ trong nội bộ Fed và lộ trình cắt giảm sau đó vẫn còn là dấu hỏi lớn.
Tình hình càng trở nên rối ren khi đầu tuần trước, Tổng thống Trump đã ra lệnh sa thải Thống đốc Fed Lisa Cook – động thái chưa từng có tiền lệ trong suốt 111 năm lịch sử của ngân hàng trung ương Mỹ.
Dù chưa bị truy tố, bà Cook bị cáo buộc có hành vi gian lận thế chấp trước khi được bổ nhiệm vào Fed. Bà đã đệ đơn kiện lên tòa án liên bang tại Washington để phản đối quyết định này, đồng thời yêu cầu tòa ra phán quyết ngăn Chủ tịch Powell loại bà khỏi quá trình biểu quyết chính sách.
Phiên điều trần sơ bộ diễn ra hôm thứ Sáu để lại nhiều hoài nghi, liệu bà Cook còn đủ tư cách tham gia bỏ phiếu trong cuộc họp tháng 9 hay không? Phía Fed không đứng về bên nào nhưng khẩn cầu tòa ra phán quyết càng sớm càng tốt để “xóa bỏ mây mù pháp lý” trước cuộc họp chính sách quan trọng.
Ủy ban Thị trường Mở Liên bang (FOMC) gồm 7 thống đốc do Tổng thống bổ nhiệm và 5 chủ tịch Fed khu vực, xoay vòng hàng năm. Hiện tại, ngoài ông Powell, còn có 2 thống đốc do ông Biden bổ nhiệm thường xuyên ủng hộ ông và 2 người được ông Trump bổ nhiệm – Christopher Waller và Michelle Bowman, đã bỏ phiếu ủng hộ cắt giảm lãi suất trong kỳ họp tháng 7. Nếu bà Cook không được tham gia, cán cân sẽ là 3-2 nghiêng về phe Tổng thống Trump trong Hội đồng Thống đốc.
Thêm vào đó, ông Trump đang thúc đẩy Thượng viện sớm thông qua đề cử Stephen Miran – cố vấn kinh tế thân cận, vào vị trí còn trống. Nếu được phê chuẩn kịp thời, ông Miran có thể kịp tham gia bỏ phiếu trong tháng 9, tạo ra một khối đa số ủng hộ cắt giảm sâu hơn, theo đúng chủ trương của ông Trump.
Ông Powell chịu áp lực tứ bề
Một kịch bản như vậy có thể đẩy Fed vào thế chia rẽ công khai – điều vốn hiếm khi xảy ra. Nhà kinh tế trưởng của Deutsche Bank tại Mỹ, Matthew Luzzetti, cho rằng “chúng ta sẽ chứng kiến các phiếu bất đồng thường xuyên hơn.” Điều này khiến nhà đầu tư ngày càng bối rối về người thật sự định hình đường đi của lãi suất – ông Powell hay nhóm quan chức thân Trump.
Trong khi ông Powell tỏ ra cẩn trọng, cho rằng thị trường lao động đang trong trạng thái “cân bằng kỳ lạ” do cả cung và cầu lao động đều chậm lại, nhiều thành viên FOMC khác vẫn lo ngại lạm phát chưa hoàn toàn bị kiểm soát. Chủ tịch Fed Kansas City, Jeffrey Schmid, cảnh báo “lạm phát vẫn quá cao” và cho rằng chính sách tiền tệ cần “giữ mức hạn chế vừa phải.”
Christopher Waller cho rằng cắt giảm 0,25 điểm là đủ trừ khi dữ liệu việc làm tháng 8 cho thấy nền kinh tế đang yếu đi nghiêm trọng. Báo cáo việc làm đó sẽ được công bố vào ngày 6/9 và được xem là căn cứ quan trọng cuối cùng trước khi Fed đưa ra quyết định.
Với tất cả những xáo trộn hiện tại, nhiệm vụ chính của ông Powell là giữ cho Fed “miễn nhiễm” với áp lực chính trị và pháp lý, điều mà ông từng làm khá tốt trong nhiệm kỳ đầu. Từ năm 2018 đến nay, trong tổng số 661 phiếu biểu quyết chính sách tại Fed, chỉ có 18 phiếu bất đồng.
Tuy nhiên, trong bối cảnh Nhà Trắng công khai gây áp lực, nội bộ Fed bị chia rẽ và các ứng viên thay thế ông Powell đang công khai “thử vai” trên truyền thông bằng các bài viết và phát biểu cổ vũ hạ lãi suất, thì vai trò “người kết nối” của ông Powell đang gặp thử thách lớn nhất từ trước đến nay.
Tham khảo WSJ
