Dòng chảy dầu thô Nga vào Ấn Độ, thị trường lớn nhất của Moscow, đang đứng trước nguy cơ giảm về gần mức 0 sau khi Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt mới nhắm vào 2 “gã khổng lồ” dầu mỏ Rosneft và Lukoil.
Các giám đốc điều hành tại những nhà máy lọc dầu hàng đầu Ấn Độ cho biết điều này có thể khiến chuỗi nhập khẩu dầu giá rẻ từ Nga, vốn mang lại lợi nhuận khổng lồ trong 3 năm qua, bị gián đoạn nghiêm trọng.
Trước chiến sự Ukraine bùng nổ năm 2022, dầu Nga chỉ chiếm một phần rất nhỏ trong giỏ năng lượng nhập khẩu của Ấn Độ. Tuy nhiên, 3 năm qua, New Delhi đã nhanh chóng vươn lên thành khách hàng số một của dầu thô Nga, khi tận dụng mức chiết khấu lớn để phục vụ nhu cầu trong nước và xuất khẩu nhiên liệu tinh chế. Theo số liệu từ hãng theo dõi vận tải biển Kpler, kể từ tháng 2/2022, phần lớn dầu thô Nga vận chuyển bằng đường biển đều đổ về các cảng Ấn Độ.
Tuy nhiên, làn sóng trừng phạt mới từ Washington đã đảo chiều xu thế. Mới đây, Tổng thống Mỹ Donald Trump công bố lệnh trừng phạt với Rosneft và Lukoil nhằm “làm suy yếu nguồn tài chính” của Nga. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent khẳng định: “Chúng tôi kêu gọi các đồng minh cùng tham gia và tuân thủ các biện pháp trừng phạt này.”
Tổng thống Trump nhiều lần tiết lộ rằng Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi đã cam kết sẽ giảm mua dầu Nga, một động thái được kỳ vọng sẽ hạ nhiệt căng thẳng thương mại song phương và mở đường cho việc Washington giảm thuế quan áp lên hàng hóa Ấn Độ.
Theo giới chức ngành dầu mỏ, chính phủ Ấn Độ đã âm thầm yêu cầu cả doanh nghiệp quốc doanh lẫn tư nhân giảm dần nhập khẩu từ Nga. Reliance Industries – tập đoàn tư nhân của tỷ phú Mukesh Ambani, đồng thời là nhà vận hành khu phức hợp lọc dầu lớn nhất thế giới tại Jamnagar, tuyên bố sẽ “tái cân đối” nhập khẩu theo hướng dẫn của chính phủ.
“Việc điều chỉnh nhập khẩu dầu Nga đang được tiến hành và Reliance sẽ tuân thủ hoàn toàn các khuyến nghị của chính phủ Ấn Độ,” công ty nhấn mạnh.
Trong khi đó, các doanh nghiệp quốc doanh như Indian Oil Corp., Bharat Petroleum và Hindustan Petroleum vốn thường mua dầu Nga trên thị trường giao ngay, nay cũng buộc phải tìm nguồn thay thế. Điều này đặt ra bài toán khó cho an ninh năng lượng của quốc gia Nam Á đông dân thứ 2 thế giới.
Theo công ty tư vấn Energy Aspects, trong 3 năm qua Reliance đã thu về khoảng 6 tỷ USD nhờ mua dầu Nga giá rẻ rồi chế biến thành xăng, dầu diesel để bán trong và ngoài nước. Tính chung, kể từ năm 2022, Ấn Độ đã nhập khẩu lượng dầu Nga trị giá tới 140 tỷ USD.
Song, với vòng trừng phạt mới, “mỏ vàng lợi nhuận” này đang đứng trước nguy cơ khép lại. Các nhà phân tích cho rằng việc cắt giảm hoàn toàn dầu Nga là khó xảy ra, nhưng tỷ trọng có thể giảm đáng kể.
“Nếu hiện tại Ấn Độ nhập khẩu 40% từ Nga, con số này có thể giảm còn 30%. Nga vẫn sẽ là nhà cung cấp quan trọng,” chuyên gia Harshraj Aggarwal từ Yes Securities nhận định.
Bất chấp sức ép từ Washington, Ấn Độ vẫn cố gắng duy trì quan hệ truyền thống lâu đời với Moscow. Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Randhir Jaiswal nhấn mạnh: “Là quốc gia nhập khẩu năng lượng lớn, Ấn Độ cần đảm bảo giá dầu ổn định và nguồn cung an toàn. Chúng tôi sẽ đa dạng hóa nguồn năng lượng khi cần thiết.”
Cuộc gặp thượng đỉnh Ấn Độ – Nga dự kiến diễn ra vào tháng 12 tới, khi Tổng thống Vladimir Putin thăm New Delhi, sẽ là phép thử quan trọng cho sự cân bằng giữa lợi ích năng lượng và sức ép địa chính trị. Trong khi đó, các nhà máy lọc dầu Ấn Độ buộc phải tính toán lại toàn bộ chiến lược nhập khẩu để tránh rơi vào vòng xoáy bất định của cuộc đối đầu Mỹ – Nga.
Tham khảo BNN; FT
