Chào quý độc giả của DauTuVungVang.com. Thị trường tài chính luôn mở ra những cơ hội sinh lời, nhưng song hành với đó là vô vàn những “cạm bẫy” mà nếu không đủ kiến thức và sự cẩn trọng, nhà đầu tư rất dễ sa chân. Một trong những “vùng nước xoáy” tiềm ẩn nhiều nguy hiểm bậc nhất, đặc biệt đối với nhà đầu tư cá nhân không chuyên, chính là Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ (TPDNRL).
Trong thời gian vừa qua, chúng ta đã chứng kiến không ít những vụ việc đáng tiếc liên quan đến TPDNRL, gây ra những thiệt hại tài chính vô cùng lớn cho nhiều nhà đầu tư. Nguyên nhân sâu xa thường xuất phát từ việc thiếu thông tin, hiểu sai bản chất sản phẩm, hoặc nhẹ dạ tin vào những lời chào mời “lãi suất khủng”, “an toàn tuyệt đối” đầy cám dỗ. Đây chính là lúc những cảnh báo đầu tư trái phiếu riêng lẻ cần được đặt lên hàng đầu.
Mục tiêu tối thượng của bài viết này KHÔNG PHẢI là khuyến khích bạn đầu tư vào TPDNRL. Ngược lại, chúng tôi muốn trang bị cho bạn những LƯU Ý KHI ĐẦU TƯ TRÁI PHIẾU DOANH NGHIỆP RIÊNG LẺ một cách CỰC KỲ QUAN TRỌNG và những CẢNH BÁO RỦI RO nghiêm trọng nhất. Tại DauTuVungVang.com, chúng tôi tâm niệm rằng “Kiến thức đúng – Đầu tư vững – Tài chính bền vững” – và điều đó bắt đầu bằng việc giúp bạn nhận diện và chủ động tránh xa những rủi ro không cần thiết, bảo vệ thành quả lao động của mình.
TUYÊN BỐ RÕ RÀNG VÀ MẠNH MẼ: DauTuVungVang.com thực hiện bài viết này với mục đích chính là CẢNH BÁO RỦI RO và cung cấp thông tin để BẢO VỆ NHÀ ĐẦU TƯ. Nội dung dưới đây tập trung phân tích những nguy cơ tiềm ẩn, những điểm cần đặc biệt LƯU Ý khi bạn tiếp cận hoặc được mời chào đầu tư vào Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ. Đây KHÔNG PHẢI LÀ HƯỚNG DẪN CÁCH ĐẦU TƯ TPDNRL. Việc đầu tư vào TPDNRL là CỰC KỲ RỦI RO, đặc biệt đối với nhà đầu tư cá nhân không có đủ kiến thức chuyên môn, kinh nghiệm và khả năng thẩm định, và có thể dẫn đến MẤT TOÀN BỘ SỐ TIỀN ĐẦU TƯ. CHÚNG TÔI KHUYẾN CÁO MẠNH MẼ BẠN NÊN CỰC KỲ THẬN TRỌNG VÀ TỐT NHẤT LÀ TRÁNH XA LOẠI HÌNH NÀY NẾU BẠN KHÔNG PHẢI LÀ NHÀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN CHUYÊN NGHIỆP THEO ĐÚNG QUY ĐỊNH CỦA PHÁP LUẬT VÀ KHÔNG THỂ TỰ MÌNH ĐÁNH GIÁ ĐẦY ĐỦ MỌI RỦI RO LIÊN QUAN.
Table of Contents
Đầu Tiên Và Quan Trọng Nhất: Trái Phiếu Doanh Nghiệp Riêng Lẻ (TPDNRL) Thực Sự Là Gì? Tại Sao Nó Lại Rủi Ro Hơn?

Trước khi đi vào các lưu ý cụ thể, chúng ta cần hiểu rõ TPDNRL là gì và tại sao nó lại ẩn chứa nhiều hiểm họa hơn so với các loại trái phiếu khác.
Định nghĩa TPDNRL theo quy định pháp luật hiện hành của Việt Nam:
Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ là loại trái phiếu được doanh nghiệp phát hành theo phương thức không thông qua đại chúng. Cụ thể, theo quy định pháp luật về TPDNRL hiện hành (Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn), TPDNRL có các đặc điểm nhận diện chính sau:
- Được chào bán cho dưới 100 nhà đầu tư, không bao gồm các nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
- Không sử dụng các phương tiện thông tin đại chúng (như truyền hình, báo đài phổ thông) hoặc Internet để quảng bá, chào bán rộng rãi (ngoại trừ việc công bố thông tin bắt buộc theo quy định trên chuyên trang thông tin về trái phiếu doanh nghiệp của Sở Giao dịch Chứng khoán và trên trang thông tin điện tử của chính doanh nghiệp phát hành).
Mục đích của việc nhấn mạnh này là để bạn thấy rõ tính chất “riêng tư”, “khép kín”, “không đại chúng” của loại hình trái phiếu này ngay từ đầu.
So sánh cơ bản với Trái phiếu phát hành ra công chúng:
Để thấy rõ sự khác biệt, hãy so sánh TPDNRL với trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng (loại trái phiếu thường được niêm yết, giao dịch công khai):
Đặc Điểm | Trái Phiếu Doanh Nghiệp Riêng Lẻ (TPDNRL) | Trái Phiếu Doanh Nghiệp Phát Hành Ra Công Chúng |
Đối tượng chào bán | Hạn chế (dưới 100 NĐT không chuyên nghiệp, hoặc chỉ NĐT chuyên nghiệp) | Không hạn chế số lượng nhà đầu tư. |
Điều kiện phát hành | Thường “dễ thở” hơn, yêu cầu về vốn, tình hình tài chính có thể thấp hơn. | Điều kiện chặt chẽ hơn về quy mô vốn, lợi nhuận, minh bạch tài chính. |
Minh bạch thông tin | Yêu cầu công bố thông tin thấp hơn nhiều, khó tiếp cận thông tin đầy đủ. | Phải công bố bản cáo bạch chi tiết, báo cáo tài chính kiểm toán định kỳ. |
Tính thanh khoản | Cực kỳ thấp, gần như không có thị trường giao dịch thứ cấp tập trung. | Thường được niêm yết trên Sở GDCK, có thể mua bán lại dễ dàng hơn. |
Mức độ giám sát | Ít bị giám sát chặt chẽ hơn. | Chịu sự giám sát chặt chẽ hơn từ UBCKNN và Sở GDCK. |
Bạn có thể phân biệt TPDNRL và trái phiếu phát hành ra công chúng chi tiết hơn ở bài viết khác của chúng tôi.
Tại sao TPDNRL lại tiềm ẩn RỦI RO CAO hơn?
Từ những so sánh trên, có thể thấy rõ những lý do chính khiến rủi ro trái phiếu riêng lẻ luôn ở mức báo động:
- Thiếu minh bạch thông tin: Đây là rủi ro lớn nhất. Do không phải công bố thông tin rộng rãi, nhà đầu tư cá nhân rất khó để tiếp cận được thông tin đầy đủ, chính xác và được kiểm chứng về tình hình tài chính thực sự của doanh nghiệp phát hành, mục đích sử dụng vốn cụ thể, năng lực trả nợ, hay chất lượng của tài sản đảm bảo (nếu có).
- Rủi ro về “sức khỏe” của doanh nghiệp phát hành: Một bộ phận không nhỏ các doanh nghiệp tìm đến kênh phát hành TPDNRL là những doanh nghiệp nhỏ và vừa, các doanh nghiệp mới thành lập chưa có nhiều lịch sử tín dụng, hoặc thậm chí là các doanh nghiệp đang gặp khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn từ các kênh truyền thống (như vay ngân hàng với các điều kiện thẩm định khắt khe). Do đó, họ có thể chấp nhận huy động vốn qua TPDNRL với lãi suất rất cao để “cứu mình”, và khả năng vỡ nợ của những doanh nghiệp này cũng cao hơn.
- Thanh khoản cực thấp (Gần như bằng không): TPDNRL không được giao dịch trên thị trường tập trung. Điều này có nghĩa là nếu bạn đã mua TPDNRL và sau đó cần tiền gấp hoặc muốn bán lại trước hạn, bạn sẽ rất khó khăn, gần như không thể tìm được người mua lại, hoặc nếu có thì cũng phải chấp nhận bán với giá rất thấp, chịu lỗ nặng. Bạn gần như phải “ôm” trái phiếu đó cho đến ngày đáo hạn và cầu mong doanh nghiệp không vỡ nợ. Hiểu về rủi ro thanh khoản và vỡ nợ là cực kỳ quan trọng.
- Tài sản đảm bảo (nếu có) thường mập mờ, khó định giá, hoặc chất lượng kém: Mặc dù một số TPDNRL được quảng cáo là “có tài sản đảm bảo”, nhưng chất lượng và giá trị thực của những tài sản này thường là một dấu hỏi lớn. Việc định giá có thể không minh bạch, tài sản có thể đã được thế chấp cho nhiều khoản vay khác, hoặc là những tài sản khó thanh lý (như cổ phiếu của chính công ty phát hành chưa niêm yết, các dự án hình thành trong tương lai…).
- Dễ bị các tổ chức phân phối “thổi phồng” lợi ích, che giấu rủi ro: Vì TPDNRL thường khó bán, một số tổ chức tư vấn, phân phối có thể sử dụng các chiêu trò marketing, tập trung quảng cáo về mức lãi suất “khủng” mà cố tình nói giảm, nói tránh hoặc che giấu đi những rủi ro tiềm ẩn để lôi kéo nhà đầu tư thiếu kinh nghiệm.
LƯU Ý “VÀNG” SỐ 1: Bạn Có Phải Là NHÀ ĐẦU TƯ CHỨNG KHOÁN CHUYÊN NGHIỆP Không?
Đây là câu hỏi then chốt bạn phải tự trả lời một cách trung thực trước khi nghĩ đến TPDNRL.
Giải thích rõ định nghĩa “Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp”
Theo quy định pháp luật về TPDNRL hiện hành của Việt Nam (cụ thể là Luật Chứng khoán và các Nghị định hướng dẫn – bạn cần tự cập nhật các quy định mới nhất tại thời điểm đọc bài), Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp là các cá nhân hoặc tổ chức đáp ứng một trong các điều kiện nhất định. Đối với cá nhân, các điều kiện phổ biến bao gồm:
- Có chứng chỉ hành nghề chứng khoán (ví dụ: môi giới chứng khoán, phân tích tài chính, quản lý quỹ).
- Nắm giữ danh mục chứng khoán niêm yết, đăng ký giao dịch có giá trị tối thiểu theo quy định của pháp luật (ví dụ: 2 tỷ đồng theo quy định hiện tại, cần kiểm tra lại).
- Có thu nhập chịu thuế năm gần nhất ở mức tối thiểu theo quy định của pháp luật (ví dụ: 1 tỷ đồng theo quy định hiện tại, cần kiểm tra lại).
(Bạn có thể tìm hiểu thêm về điều kiện để trở thành nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp trong các bài viết khác của chúng tôi).
CẢNH BÁO NGHIÊM TRỌNG:
Pháp luật Việt Nam hiện hành quy định rất rõ ràng rằng Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ (trong đa số các trường hợp, đặc biệt là các đợt chào bán lần đầu) chỉ được phép chào bán và chuyển nhượng cho các Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp.
Việc một số tổ chức tư vấn, phân phối hoặc cá nhân cố tình “lách luật”, “xé rào” bằng các thủ thuật như “ký hộ hợp đồng”, “xác nhận khống tư cách nhà đầu tư chuyên nghiệp” để bán TPDNRL cho các nhà đầu tư cá nhân không đủ điều kiện là hành vi VI PHẠM PHÁP LUẬT và đẩy toàn bộ rủi ro về phía nhà đầu tư.
Hậu quả nếu bạn không phải là nhà đầu tư chuyên nghiệp mà vẫn “cố” mua:
- Bạn đang tiếp tay cho hành vi vi phạm pháp luật.
- Quan trọng hơn, khi có tranh chấp xảy ra hoặc doanh nghiệp phát hành vỡ nợ, bạn sẽ rất khó được pháp luật bảo vệ đầy đủ quyền lợi của mình vì bạn đã tham gia vào một giao dịch mà về nguyên tắc bạn không đủ điều kiện tham gia.
KHUYẾN CÁO TUYỆT ĐỐI TỪ DAUTUVUNGVANG.COM:
Nếu bạn KHÔNG PHẢI là Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo đúng định nghĩa của pháp luật, TUYỆT ĐỐI KHÔNG NÊN THAM GIA vào bất kỳ đợt chào bán Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ nào, cho dù mức lãi suất được chào mời có hấp dẫn đến đâu đi chăng nữa. Đây là một trong những kinh nghiệm đầu tư trái phiếu riêng lẻ xương máu nhất.
LƯU Ý SỐ 2: “Lãi Suất Cao” – Miếng Mồi Ngon Hay Lưỡi Câu Tử Thần?
Một trong những “thỏi nam châm” lớn nhất của TPDNRL chính là mức lãi suất thường cao hơn hẳn so với tiền gửi tiết kiệm ngân hàng hay Trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, đây cũng chính là “cái bẫy” ngọt ngào nhất.
Quy luật bất thành văn: Lãi suất cao luôn đi kèm với rủi ro cao.
Đây là nguyên tắc cơ bản trong đầu tư. Không có bữa trưa nào miễn phí, và cũng không có kênh đầu tư nào vừa an toàn tuyệt đối lại vừa mang lại lợi nhuận “khủng”.
Tại sao TPDNRL thường có lãi suất hấp dẫn?
Đơn giản vì các doanh nghiệp phát hành TPDNRL thường có mức độ rủi ro được thị trường (hoặc ít nhất là các tổ chức tín dụng truyền thống) đánh giá là cao hơn. Họ có thể gặp khó khăn trong việc huy động vốn qua các kênh chính thống với chi phí thấp hơn (như vay ngân hàng), nên buộc phải chấp nhận trả một mức lãi suất cao hơn để thu hút các nhà đầu tư “chịu chơi”, sẵn sàng chấp nhận rủi ro lớn hơn.
CẢNH GIÁC: Đừng để con số lãi suất làm mờ mắt.
Trước khi bị cuốn hút bởi một mức lãi suất TPDNRL “trên trời”, hãy dừng lại và tự đặt cho mình những câu hỏi phản biện:
- “Tại sao doanh nghiệp này lại phải trả một mức lãi suất cao như vậy để huy động vốn?” Phải chăng tình hình tài chính của họ không tốt, hoặc dự án của họ quá rủi ro?
- “Liệu doanh nghiệp này có đủ khả năng tạo ra lợi nhuận thực tế để trả cả gốc lẫn một mức lãi suất cao như vậy một cách bền vững trong suốt kỳ hạn của trái phiếu không?” Lấy tiền đâu để trả nếu kinh doanh không hiệu quả?
So sánh để thấy rõ:
Hãy so sánh mức lãi suất TPDNRL được chào mời với lãi suất tiền gửi tiết kiệm ngân hàng (kỳ hạn tương ứng) và lãi suất Trái phiếu Chính phủ (cũng kỳ hạn tương ứng). Sự chênh lệch càng lớn, mức độ rủi ro tiềm ẩn bạn phải gánh chịu càng cao.
LƯU Ý SỐ 3: “Soi” Thật Kỹ Tổ Chức Phát Hành Và Mục Đích Sử Dụng Vốn
Nếu bạn vẫn quyết định tìm hiểu về TPDNRL (với tư cách là nhà đầu tư chuyên nghiệp), việc thẩm định kỹ lưỡng doanh nghiệp phát hành TPDNRL là bước không thể bỏ qua.
- Thông tin về doanh nghiệp phát hành có rõ ràng, minh bạch không? Tìm hiểu kỹ về lĩnh vực hoạt động, quy mô thực tế, tình hình tài chính cơ bản (doanh thu, lợi nhuận, nợ vay trong vài năm gần nhất), đội ngũ ban lãnh đạo (kinh nghiệm, uy tín).
- Mục đích sử dụng vốn có cụ thể, khả thi không? Doanh nghiệp huy động vốn từ TPDNRL để làm gì? Có phải để đầu tư vào một dự án cụ thể, có kế hoạch kinh doanh rõ ràng, có tiềm năng sinh lời để trả nợ không? Hay mục đích chỉ chung chung là “bổ sung vốn lưu động”, “tái cơ cấu nợ”, hoặc tệ hơn là để “đảo nợ cũ” (vay nợ mới trả nợ cũ) – đây là những dấu hiệu rất đáng báo động.
- Cảnh giác với các doanh nghiệp mới thành lập, không có lịch sử hoạt động rõ ràng, hoặc có nhiều “vết đen” trong quá khứ (ví dụ: từng vi phạm pháp luật, chậm trả nợ, kiện tụng…).
- Yêu cầu BẮT BUỘC: Hãy yêu cầu tổ chức phát hành hoặc đơn vị phân phối cung cấp BÁO CÁO TÀI CHÍNH ĐÃ ĐƯỢC KIỂM TOÁN bởi một công ty kiểm toán độc lập, uy tín trong ít nhất 1-2 năm gần nhất. Nếu họ không thể cung cấp, hoặc chỉ cung cấp báo cáo tài chính nội bộ (chưa được kiểm toán), đó là một CỜ ĐỎ rất lớn về tính minh bạch và độ tin cậy.
LƯU Ý SỐ 4: “Tài Sản Đảm Bảo” – Lá Chắn Mong Manh Hay Chỉ Để “Làm Màu”?
Nhiều TPDNRL được quảng cáo là “có tài sản đảm bảo” để tạo cảm giác an toàn cho nhà đầu tư. Tuy nhiên, bạn cần phải cực kỳ tỉnh táo.
- Không phải TPDNRL nào cũng có tài sản đảm bảo. Nhiều loại được phát hành dưới dạng tín chấp (dựa hoàn toàn vào uy tín của doanh nghiệp).
- Nếu có tài sản đảm bảo, đó là loại tài sản gì? (Ví dụ: bất động sản, nhà xưởng, máy móc thiết bị, hàng tồn kho, cổ phiếu của chính công ty phát hành hoặc các công ty con/liên kết, các khoản phải thu, quyền khai thác dự án…).
- NHỮNG CÂU HỎI SỐNG CÒN CẦN ĐẶT RA VỀ TÀI SẢN ĐẢM BẢO:
- Giá trị tài sản đảm bảo có được định giá bởi một tổ chức định giá độc lập, có uy tín không? Hay giá trị đó chỉ do doanh nghiệp “tự kê khai”, “tự thổi phồng”?
- Tính pháp lý của tài sản đó có rõ ràng, minh bạch không? Tài sản đó có thuộc sở hữu hợp pháp của doanh nghiệp không? Có đang bị tranh chấp, kiện tụng, hoặc đã được thế chấp cho nhiều khoản vay khác trước đó không?
- Khả năng thanh lý (bán) tài sản đó khi cần thiết (nếu doanh nghiệp vỡ nợ) có dễ dàng không? Giá trị thu hồi được sau khi thanh lý có đủ để trả toàn bộ nợ gốc và lãi cho trái chủ không (sau khi trừ đi các chi phí liên quan)?
- Đặc biệt cảnh giác nếu tài sản đảm bảo là cổ phiếu của chính công ty phát hành (đặc biệt là công ty chưa niêm yết, thanh khoản kém), hoặc cổ phiếu của các công ty con, công ty liên kết trong cùng một “hệ sinh thái” mà không có giá trị thực tế cao hoặc không có tính thanh khoản. Nếu công ty mẹ gặp vấn đề, giá trị của các cổ phiếu này cũng sẽ lao dốc, khiến tài sản đảm bảo trở nên vô nghĩa.
- Hãy nhớ: Tài sản đảm bảo không phải là một “tấm bùa hộ mệnh” hay “bảo hiểm” tuyệt đối cho khoản đầu tư của bạn. Nó chỉ có ý nghĩa khi tài sản đó có giá trị thực, pháp lý rõ ràng và dễ thanh lý.
LƯU Ý SỐ 5: Hợp Đồng Mua Bán Và Các Điều Khoản “Cài Cắm”
Lời nói gió bay, chỉ có giấy trắng mực đen mới có giá trị pháp lý.
- TUYỆT ĐỐI PHẢI YÊU CẦU VÀ ĐỌC KỸ TOÀN BỘ HỢP ĐỒNG MUA BÁN TRÁI PHIẾU trước khi đặt bút ký bất kỳ giấy tờ nào. Đừng bao giờ tin vào những lời hứa hẹn, cam kết miệng từ nhân viên tư vấn hay môi giới.
- Đặc biệt chú ý đến các điều khoản sau trong hợp đồng:
- Thông tin chi tiết về trái phiếu: Mệnh giá, lãi suất coupon, cách tính lãi, kỳ hạn trả lãi, ngày đáo hạn.
- Điều kiện và thủ tục thanh toán gốc và lãi khi đến hạn.
- Quyền và nghĩa vụ của các bên (tổ chức phát hành, trái chủ, tổ chức quản lý tài sản đảm bảo – nếu có, đại lý đăng ký, lưu ký, thanh toán – nếu có).
- Các điều khoản về xử lý trong trường hợp một trong các bên vi phạm hợp đồng (ví dụ: doanh nghiệp chậm trả lãi, gốc).
- Các điều khoản liên quan đến việc bán lại trái phiếu trước hạn (nếu có): Thông thường, đối với TPDNRL, điều khoản này rất hạn chế, khó thực hiện và thường gây bất lợi lớn cho nhà đầu tư (phí cao, giá bán thấp).
- Nếu bạn không hiểu rõ bất kỳ điều khoản nào trong hợp đồng, hãy yêu cầu giải thích cặn kẽ bằng văn bản hoặc tham vấn ý kiến từ luật sư hoặc chuyên gia tài chính độc lập. Đừng bao giờ ký vào một hợp đồng mà bạn còn mơ hồ về nội dung.
LƯU Ý SỐ 6: Tổ Chức Tư Vấn Phát Hành/Phân Phối Là Ai? Họ Có “Tâm” Không?
Người giới thiệu, chào bán TPDNRL cho bạn cũng là một yếu tố cần xem xét.
- Ai là người/tổ chức đứng ra tư vấn, môi giới, chào bán lô TPDNRL này cho bạn? Đó có phải là một công ty chứng khoán có uy tín, một ngân hàng thương mại có giấy phép đầy đủ, hay chỉ là một công ty tư vấn tài chính “tự xưng”, một cá nhân môi giới tự do không rõ nguồn gốc?
- Tổ chức đó có uy tín trên thị trường không? Có giấy phép hoạt động hợp pháp trong lĩnh vực tư vấn, phân phối chứng khoán/trái phiếu không?
- Trong quá trình tư vấn, họ có cung cấp thông tin một cách đầy đủ, trung thực và khách quan về TẤT CẢ CÁC RỦI RO của trái phiếu không? Hay họ chỉ tập trung “tô hồng”, nhấn mạnh vào “lãi suất khủng”, “cơ hội vàng” mà lờ đi những khía cạnh tiêu cực? Cảnh giác lừa đảo trái phiếu là điều cần thiết.
- Hãy hết sức cảnh giác với các lời chào mời đầu tư TPDNRL qua điện thoại, tin nhắn từ những số lạ, những nguồn không rõ ràng, hoặc từ các “chuyên gia tự phong” trên mạng xã hội.
LƯU Ý SỐ 7: Thanh Khoản Cực Thấp – Mua Dễ, Bán Khó Như “Lên Trời”
Đây là một trong những rủi ro trái phiếu riêng lẻ lớn nhất mà nhiều nhà đầu tư hay bỏ qua.
- Nhắc lại một lần nữa: Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ KHÔNG CÓ THỊ TRƯỜNG GIAO DỊCH THỨ CẤP TẬP TRUNG. (Khác với cổ phiếu niêm yết hay trái phiếu phát hành ra công chúng có thể mua bán hàng ngày trên Sở GDCK).
- Điều này có nghĩa là gì? Nếu bạn đã “xuống tiền” mua TPDNRL và sau đó vì một lý do nào đó (cần tiền gấp, muốn chốt lời/cắt lỗ, hoặc nhận thấy rủi ro của doanh nghiệp tăng lên) muốn bán lại trái phiếu đó trước ngày đáo hạn, bạn sẽ RẤT KHÓ KHĂN, THẬM CHÍ LÀ KHÔNG THỂ TÌM ĐƯỢC NGƯỜI MUA LẠI. Hoặc nếu có người chịu mua, họ cũng sẽ ép giá bạn xuống rất thấp, khiến bạn phải chấp nhận một khoản lỗ nặng.
- Đừng bao giờ tin vào những lời hứa hẹn “cam kết mua lại” từ các tổ chức phân phối nếu những cam kết đó không được quy định một cách rõ ràng, cụ thể, với các điều kiện và mức giá ràng buộc về mặt pháp lý trong hợp đồng. Mà ngay cả khi có trong hợp đồng, năng lực tài chính của đơn vị cam kết mua lại cũng là một dấu hỏi.
LƯU Ý SỐ 8: Chỉ Đầu Tư Bằng “Tiền Nhàn Rỗi” Và Số Tiền Bạn “Có Thể Mất”
Nguyên tắc này đúng với mọi hoạt động đầu tư có rủi ro, và với TPDNRL thì nó lại càng phải được khắc cốt ghi tâm.
- “Tiền nhàn rỗi” là số tiền bạn không cần dùng đến cho các nhu cầu thiết yếu trong cuộc sống (sinh hoạt phí, quỹ dự phòng khẩn cấp, các kế hoạch tài chính quan trọng khác) trong một khoảng thời gian dài, ít nhất là bằng kỳ hạn của trái phiếu.
- “Số tiền bạn có thể mất” nghĩa là nếu không may trường hợp xấu nhất xảy ra và bạn mất toàn bộ số tiền đầu tư vào TPDNRL đó, nó cũng sẽ không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự ổn định tài chính và cuộc sống của bạn và gia đình. Việc TPDNRL có phù hợp với khẩu vị rủi ro của bạn không? là điều cần tự vấn.
- TUYỆT ĐỐI KHÔNG BAO GIỜ SỬ DỤNG TIỀN VAY MƯỢN (vay ngân hàng, vay bạn bè, người thân, cầm cố tài sản) để đầu tư vào Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ. Đây là hành động cực kỳ nguy hiểm, có thể đẩy bạn vào tình thế “mất cả chì lẫn chài”.
Kết luận
Những lưu ý khi đầu tư trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ và những cảnh báo đầu tư trái phiếu riêng lẻ được DauTuVungVang.com trình bày ở trên là những điều “sống còn” mà mọi nhà đầu tư cần phải ghi nhớ. Chúng tôi xin khẳng định một lần nữa: Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ là một sản phẩm đầu tư CÓ RỦI RO CỰC KỲ CAO, tiềm ẩn nhiều nguy cơ mất mát tài sản và KHÔNG DÀNH CHO nhà đầu tư cá nhân không chuyên, thiếu kiến thức, thiếu kinh nghiệm và không có khả năng tự mình thẩm định rủi ro.
Lời khuyên cuối cùng và chân thành nhất từ DauTuVungVang.com:
- Nếu bạn không phải là Nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp theo đúng quy định của pháp luật, HÃY NÓI KHÔNG với Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ, dù cho lời mời chào có hấp dẫn đến mức nào.
- Nếu bạn đủ điều kiện là nhà đầu tư chuyên nghiệp, hãy luôn thực hiện đầy đủ và cẩn trọng nhất tất cả các bước thẩm định rủi ro đã được chúng tôi phân tích trong bài viết “Cách Đánh Giá Rủi Ro Tín Dụng Của Trái Phiếu Doanh Nghiệp“.
- “An toàn vốn” phải luôn là ưu tiên số một trong mọi quyết định đầu tư. Đừng bao giờ để bị cám dỗ bởi những lời hứa hẹn về lãi suất cao mà đánh đổi bằng số tiền mồ hôi nước mắt của mình.
- Hãy tìm hiểu và cân nhắc các kênh đầu tư trái phiếu an toàn hơn, minh bạch hơn như Trái phiếu Chính phủ, Chứng chỉ quỹ Trái phiếu uy tín, hoặc các Trái phiếu Doanh nghiệp được phát hành ra công chúng của các doanh nghiệp lớn, có tình hình tài chính vững mạnh và thông tin minh bạch.
Lời khuyên:
- Hãy CHIA SẺ BÀI VIẾT CẢNH BÁO này đến bạn bè, người thân và cộng đồng của bạn để giúp họ nhận diện và tránh xa những rủi ro không đáng có khi tiếp cận với Trái phiếu Doanh nghiệp Riêng lẻ. Một hành động nhỏ của bạn có thể giúp ai đó bảo vệ được tài sản của họ.
- Luôn đặt câu hỏi, tìm hiểu kỹ và đưa ra quyết định đầu tư dựa trên sự hiểu biết và phân tích của chính bạn. Đừng ngần ngại tìm đến sự tư vấn của các chuyên gia tài chính uy tín, được cấp phép nếu bạn cảm thấy cần thiết.
DauTuVungVang.com – Kiến thức đúng – Đầu tư vững – Tài chính bền vững.
FAQs (Các câu hỏi mang tính CẢNH BÁO về TPDNRL)
Nhân viên ngân hàng/công ty chứng khoán giới thiệu TPDNRL cho tôi và nói rằng sản phẩm này “rất an toàn”, “được ngân hàng/công ty chứng khoán đảm bảo”, “lãi suất tốt hơn nhiều so với gửi tiết kiệm”, tôi có nên tin và đầu tư không?
TUYỆT ĐỐI CẨN TRỌNG VÀ KHÔNG NÊN TIN HOÀN TOÀN!
“Rất an toàn”: TPDNRL VỐN DĨ LÀ RỦI RO CAO. Hãy yêu cầu họ giải thích cụ thể “an toàn” ở đây nghĩa là gì và dựa trên cơ sở nào.
“Được ngân hàng/công ty chứng khoán đảm bảo”: Đây là một chiêu trò phổ biến. Trong hầu hết các trường hợp, ngân hàng/CTCK chỉ là ĐƠN VỊ PHÂN PHỐI, họ KHÔNG đứng ra đảm bảo thanh toán cho trái phiếu của một doanh nghiệp khác. Hãy yêu cầu họ chỉ rõ điều khoản “đảm bảo” này nằm ở đâu trong hợp đồng và ai là người đảm bảo thực sự.
“Lãi suất tốt hơn gửi tiết kiệm”: Điều này có thể đúng, nhưng như đã phân tích, LÃI SUẤT CAO ĐI KÈM RỦI RO CAO. Đừng so sánh khập khiễng TPDNRL với tiền gửi tiết kiệm (một sản phẩm gần như không có rủi ro mất gốc và được bảo hiểm tiền gửi).
Lời khuyên: Hãy yêu cầu họ cung cấp BẰNG CHỨNG bằng văn bản (hợp đồng, bản cáo bạch chi tiết nếu có, báo cáo tài chính kiểm toán của doanh nghiệp phát hành) cho tất cả những lời quảng cáo đó. Hãy tự mình thẩm định kỹ lưỡng doanh nghiệp phát hành TPDNRL và các điều khoản trái phiếu.
Nếu có “cam kết mua lại” TPDNRL từ đơn vị phân phối thì có thể yên tâm về tính thanh khoản không?
KHÔNG HOÀN TOÀN YÊN TÂM!
Tính pháp lý của cam kết: Cam kết đó có được ghi rõ ràng, chi tiết với các điều kiện cụ thể (giá mua lại, thời điểm mua lại, thủ tục mua lại) trong một HỢP ĐỒNG PHÁP LÝ có giá trị ràng buộc không? Hay đó chỉ là “cam kết miệng”, “cam kết trên giấy giới thiệu sản phẩm”?
Năng lực tài chính của đơn vị cam kết: Ngay cả khi có cam kết trong hợp đồng, liệu đơn vị phân phối đó có đủ năng lực tài chính để thực hiện việc mua lại hàng loạt trái phiếu nếu có nhiều nhà đầu tư cùng muốn bán lại không? Rất nhiều trường hợp, khi thị trường biến động xấu, các đơn vị này cũng có thể “bất lực”.
Chi phí và điều kiện: Việc mua lại thường đi kèm với chi phí cao hoặc mức giá mua lại thấp hơn nhiều so với giá trị thực, gây thiệt hại cho nhà đầu tư.
Bản chất: Cam kết mua lại không làm thay đổi bản chất thanh khoản cực thấp của TPDNRL trên thị trường chung.
Tôi thấy nhiều người xung quanh vẫn mua TPDNRL và khoe là nhận được lãi đều đặn, vậy có lẽ nó không quá rủi ro như cảnh báo?
ĐỪNG ĐỂ BỊ “HIỆU ỨNG ĐÁM ĐÔNG” HAY MAY MẮN NHẤT THỜI LÀM LẠC HƯỚNG!
Rủi ro chưa xảy ra không có nghĩa là không có rủi ro: Việc một số người nhận được lãi trong một giai đoạn nhất định không đồng nghĩa với việc TPDNRL đó là an toàn. Rủi ro lớn nhất của TPDNRL là rủi ro vỡ nợ của doanh nghiệp phát hành, và điều này có thể xảy ra bất cứ lúc nào, đặc biệt với các doanh nghiệp yếu kém.
“Sống sót sau cú ngã không có nghĩa là cú ngã đó an toàn”: Nhiều người có thể “thoát hiểm” trong gang tấc, nhưng điều đó không làm giảm đi tính nguy hiểm của TPDNRL.
Thông tin không đầy đủ: Bạn có chắc những người đó hiểu hết rủi ro họ đang gánh chịu không? Hay họ cũng chỉ nghe theo lời mời chào?
Nguyên tắc đầu tư: Quyết định đầu tư của bạn phải dựa trên sự phân tích, đánh giá của chính bạn, chứ không phải dựa trên việc người khác làm gì hay khoe gì. Hãy nhớ, tài sản là của bạn, rủi ro bạn chịu.
Nếu tôi đã không may “lỡ” mua TPDNRL và bây giờ cảm thấy lo lắng, muốn bán lại thì phải làm sao?
Đây là một tình huống rất khó khăn và không có giải pháp dễ dàng. Dưới đây là một vài bước bạn có thể cân nhắc (nhưng không đảm bảo thành công):
Xem lại kỹ hợp đồng: Kiểm tra xem có bất kỳ điều khoản nào liên quan đến việc bán lại trước hạn, quyền yêu cầu tổ chức phát hành mua lại, hoặc cam kết mua lại từ đơn vị phân phối không.
Liên hệ với tổ chức phát hành hoặc đơn vị đã bán trái phiếu cho bạn: Trình bày nguyện vọng muốn bán lại và hỏi rõ về quy trình, điều kiện (nếu có). Hãy chuẩn bị tâm lý rằng họ có thể từ chối, hoặc đưa ra các điều kiện rất bất lợi (giá mua lại thấp, phí cao).
Thử tìm người mua lại trên thị trường tự do (OTC): Điều này cực kỳ khó khăn đối với TPDNRL vì tính thiếu minh bạch và thanh khoản kém. Bạn có thể phải chấp nhận bán với giá rất thấp.
Nếu có dấu hiệu lừa đảo hoặc vi phạm pháp luật từ phía tổ chức phát hành/phân phối: Thu thập đầy đủ bằng chứng và cân nhắc việc trình báo với các cơ quan chức năng có thẩm quyền (Ủy ban Chứng khoán Nhà nước, cơ quan công an) để được hỗ trợ bảo vệ quyền lợi.
Trong trường hợp xấu nhất: Bạn có thể phải chấp nhận nắm giữ trái phiếu đó đến ngày đáo hạn và đối mặt với toàn bộ rủi ro của doanh nghiệp phát hành, bao gồm cả nguy cơ mất trắng nếu doanh nghiệp vỡ nợ.
Đây là một bài học đắt giá: Hãy rút kinh nghiệm sâu sắc cho những quyết định đầu tư trong tương lai.