Theo quy định mới của Luật Chứng khoán 2019 (có hiệu lực từ 01/01/2021), toàn bộ cổ phiếu quỹ sau khi mua buộc phải hủy bỏ và doanh nghiệp phải giảm vốn điều lệ tương ứng. Như vậy, nếu không còn được bán lại cổ phiếu quỹ như trước, mục đích của các thương vụ này là gì?
Thị trường chứng khoán thời gian gần đây ghi nhận nhiều doanh nghiệp thông báo mua lại cổ phiếu quỹ.
CTCP Đầu tư Thế giới Di động (MWG) đã thông báo mua lại 10 triệu cổ phiếu theo phương án được thông qua, thực hiện qua khớp lệnh từ 19/11 đến 18/12/2025.
Thương vụ dự kiến lấy khoảng 800 tỷ đồng từ nguồn lợi nhuận sau thuế chưa phân phối là gần 12.600 tỷ đồng theo báo cáo tài chính 2024.
TVC (Tập đoàn Quản lý tài sản T-Corp) cũng cho biết từ ngày 6/10 – 4/11 đã hoàn tất mua 14,46 triệu cổ phiếu trong tổng số 15 triệu cổ phiếu đăng ký với giá trị ước tính khoảng 170 tỷ đồng, đồng thời kéo vốn điều lệ xuống rời mốc 1.000 tỷ đồng, số lượng cổ phiếu còn hơn 96,1 triệu cổ phiếu.
Nhựa Tân Đại Hưng (TPC) dự kiến đưa ra ĐHĐCĐ bất thường đầu tháng 12 tới kế hoạch mua lại 5,7 triệu cổ phiếu nhằm giảm hơn 25% vốn điều lệ (từ 225 tỷ đồng xuống 168 tỷ đồng), sử dụng nguồn thặng dư vốn cổ phần 77,2 tỷ đồng với giá mua tối đa 13.500 đồng/cổ phiếu.
Mua cổ phiếu quỹ để làm gì trong bối cảnh luật mới?
Trước khi Luật Chứng khoán 2019 có hiệu lực, cổ phiếu quỹ từng được xem là “cứu cánh” giúp doanh nghiệp ổn định thị giá khi thị trường đi xuống: doanh nghiệp có thể mua vào lúc giá thấp để hạn chế lực bán và sau đó bán ra khi điều kiện thuận lợi, thậm chí coi như một nguồn huy động vốn linh hoạt.
Tuy nhiên, khung pháp lý mới đã thay đổi. Cổ phiếu quỹ mua xong không thể bán, đồng nghĩa với việc mua vào là bước đi chắc chắn dẫn tới giảm vốn điều lệ. Quyền quyết định cũng được “siết lại” khi tổ chức mua phải được ĐHĐCĐ thông qua thay vì HĐQT tự quyết tối đa 10% như trước.
Khi nhìn dưới góc độ tài chính, mua cổ phiếu quỹ giờ đây được xem là một biện pháp tái cấu trúc vốn. Việc giảm số lượng cổ phiếu đang lưu hành giúp cải thiện ngay lập tức các chỉ số như EPS và ROE, đồng thời BVPS có thể tăng khi lợi nhuận được chia cho một lượng cổ phần nhỏ hơn. Đổi lại, tỷ lệ nợ/vốn chủ sở hữu (D/E) có thể cao hơn, buộc cổ đông phải đánh giá chiến lược và tình hình tài chính của doanh nghiệp mới có thể đưa ra quyết định đầu tư.
Với MWG, cổ phiếu đang ở vùng giá cao nhất kể từ tháng 4/2022 – Chủ tịch Nguyễn Đức Tài khẳng định mục tiêu mua lại không nhằm đỡ giá mà là chiến lược dài hạn nhằm nâng tỷ lệ sở hữu, gia tăng giá trị thực cho cổ đông. Công ty dành một phần lợi nhuận hằng năm cho hoạt động này, thể hiện bức tranh tài chính tích cực với nguồn tiền dồi dào.
Tại Tập đoàn Quản lý tài sản T-Corp (TVC), ban lãnh đạo đánh giá cổ phiếu đang giao dịch dưới giá trị sổ sách và mua lại là cách củng cố uy tín với nhà đầu tư. Công ty hiện ghi nhận lợi nhuận lũy kế hơn 300 tỷ đồng và dù chi khoảng 200 tỷ đồng cho thương vụ, ban lãnh đạo vẫn khẳng định có đủ nguồn lực để chia cổ tức 10% năm 2021 và tạm ứng thêm 6% vào cuối năm nếu kết quả kinh doanh 2025 thuận lợi.
Trong khi đó, Nhựa Tân Đại Hưng tiếp cận theo hướng tái cấu trúc nhiều hơn là nâng chỉ số. Trước áp lực cạnh tranh ngày càng lớn từ doanh nghiệp Trung Quốc, Công ty phải giảm giá bán dẫn tới khoản lỗ năm 2023. Việc mua cổ phiếu quỹ và giảm vốn điều lệ được Chủ tịch Phạm Trung Cang mô tả là bước nhằm giảm áp lực tỷ suất lợi nhuận trên vốn, thu hẹp số lượng cổ phiếu lưu hành về mức 15–17 triệu đơn vị và tạo dư địa cho việc quay lại chia cổ tức.
Dù vậy, thị trường vẫn ghi nhận trường hợp mua cổ phiếu quỹ nhằm bình ổn giá. Gemadept (GMD) từng được cổ đông thông qua kế hoạch mua lại 21 triệu cổ phiếu quỹ tại ĐHĐCĐ 2025, chỉ triển khai khi thị giá thấp hơn 1,5 lần giá trị sổ sách, tương ứng khoảng 45.000 đồng/cổ phiếu.
Kế hoạch xuất hiện trong bối cảnh cú sập thị trường do yếu tố thuế quan đầu tháng 4 khiến giá GMD lao dốc về 42.000 đồng – thấp nhất kể từ tháng 9/2023. Khi đó, ban lãnh đạo tin rằng thị giá không phản ánh đúng giá trị doanh nghiệp. Tuy nhiên hiện cổ phiếu đã hồi phục về vùng 60.000 – 63.000 đồng, khiến doanh nghiệp chưa cần kích hoạt phương án.
Bối cảnh pháp lý mới khiến câu chuyện cổ phiếu quỹ thay đổi đáng kể: từ công cụ hỗ trợ giá ngắn hạn trở thành giải pháp tái cấu trúc tài chính hướng đến gia tăng giá trị cho cổ đông dài hạn. Tác động tích cực hay tiêu cực của chiến lược này sẽ phụ thuộc vào sức khỏe dòng tiền, triển vọng tăng trưởng và cam kết của từng ban lãnh đạo đối với lợi ích cổ đông.
