Từ điển Crypto A-Z: Giải mã Hơn 50 Các Thuật ngữ Tiền điện tử Phổ biến Bạn Cần Biết

Chào mừng bạn đọc đến với “Từ điển bỏ túi” của DauTuVungVang.com! Khi bước chân vào thế giới tiền điện tử (Crypto), bạn sẽ liên tục bắt gặp vô số thuật ngữ crypto và từ lóng đặc thù. Việc không hiểu rõ những thuật ngữ này có thể khiến bạn cảm thấy bối rối và khó nắm bắt thông tin.

Bạn đã từng nghe đến “HODL là gì“, “FOMO FUD là gì“, “DeFi“, “NFT” nhưng chưa thực sự hiểu ý nghĩa của chúng? Bạn muốn có một nơi tra cứu nhanh các thuật ngữ crypto phổ biến một cách dễ hiểu? Bài viết này chính là dành cho bạn.

Mục tiêu của bài viết này: Cung cấp một danh sách chọn lọc và giải thích thuật ngữ tiền điện tử rõ ràng, ngắn gọn, bao gồm cả thuật ngữ blockchain, thuật ngữ Bitcoin, và các từ lóng thông dụng nhất mà người mới cần biết. Bài viết này sẽ giúp bạn tự tin hơn khi đọc tin tức, tham gia cộng đồng và tiếp tục hành trình tìm hiểu về crypto, một phần quan trọng của Kiến thức Crypto Cơ bản.

Cam kết từ DauTuVungVang.com: Giải thích thuật ngữ tiền điện tử một cách chính xác, dễ hiểu, giúp bạn trang bị ngôn ngữ cần thiết. Luôn nhớ rằng hiểu thuật ngữ là một phần, việc áp dụng kiến thức vào thực tế (đặc biệt là quyết định đầu tư) cần sự cẩn trọng cao độ.

LƯU Ý QUAN TRỌNG: Việc tìm hiểu các thuật ngữ crypto phổ biến là để nâng cao hiểu biết, TUYỆT ĐỐI KHÔNG PHẢI LÀ LỜI KHUYÊN ĐẦU TƯ. Thị trường tiền điện tử có tính biến động cực cao và tiềm ẩn nhiều rủi ro, đặc biệt là về mặt pháp lý tại Việt Nam hiện vẫn chưa rõ ràng đối với tiền điện tử (cryptocurrency) là gì.

Cách sử dụng “Từ điển Crypto” này:

• Các thuật ngữ crypto phổ biến sẽ được sắp xếp theo thứ tự Alphabet trong từng nhóm chủ đề để bạn dễ dàng tra cứu.
• Mỗi thuật ngữ sẽ có định nghĩa ngắn gọn, dễ hiểu và ví dụ minh họa (khi cần thiết).
• Một số thuật ngữ quan trọng có thể đã được giải thích chi tiết trong các bài viết chuyên sâu khác của DauTuVungVang.com, và chúng tôi sẽ cố gắng dẫn link để bạn tìm hiểu thêm nếu muốn.

Nhóm 1: Các Thuật ngữ Crypto Nền tảng và Công nghệ

Những thuật ngữ crypto này liên quan đến các khái niệm cốt lõi và công nghệ nền tảng của thế giới tiền điện tử.

• Address (Địa chỉ ví): Một chuỗi ký tự (số và chữ) đại diện cho ví tiền điện tử của bạn, dùng để nhận tiền điện tử từ người khác. Tương tự như số tài khoản ngân hàng. Ví dụ: Một địa chỉ ví Bitcoin có thể trông như sau: 1A1zP1eP5QGefi2DMPTfTL5SLmv7DivfNa.
• Altcoin: Viết tắt của “Alternative Coin”. Đây là thuật ngữ dùng để chỉ bất kỳ đồng tiền điện tử nào khác ngoài Bitcoin. Ví dụ: Ethereum, Solana, Cardano đều là các Altcoin. Tìm hiểu thêm về Bitcoin, Ethereum và các Altcoin hàng đầu.
• ATH (All-Time High): Mức giá cao nhất mọi thời đại mà một đồng tiền điện tử đã từng đạt được kể từ khi nó được niêm yết và giao dịch.
• ATL (All-Time Low): Mức giá thấp nhất mọi thời đại mà một đồng tiền điện tử đã từng giảm xuống.
• Blockchain: Công nghệ sổ cái kỹ thuật số phi tập trung, được phân phối và bảo mật bằng mật mã. Đây là nền tảng công nghệ cốt lõi của hầu hết các loại tiền điện tử. Dữ liệu giao dịch được ghi lại thành các “khối” và liên kết với nhau thành một “chuỗi” không thể thay đổi. Tìm hiểu chi tiết: “Blockchain là gì?“.
• Block (Khối): Một đơn vị dữ liệu trong blockchain, chứa một tập hợp các giao dịch đã được xác thực cùng với các thông tin khác như dấu thời gian và mã hash của khối trước đó.
• Confirmation (Xác nhận): Quá trình một giao dịch được thêm vào một khối, khối đó được thêm vào blockchain, và được xác thực bởi một số lượng nhất định các khối tiếp theo (tùy thuộc vào từng blockchain). Càng nhiều xác nhận, giao dịch càng được coi là an toàn và không thể đảo ngược.
• Cryptography (Mật mã học): Ngành khoa học và nghệ thuật về việc tạo ra các thông điệp được mã hóa (để bảo mật) và giải mã chúng. Mật mã học đóng vai trò trung tâm trong việc đảm bảo tính bảo mật, toàn vẹn và xác thực của các giao dịch tiền điện tử.
• DApp (Decentralized Application – Ứng dụng Phi tập trung): Một ứng dụng được xây dựng và chạy trên một mạng lưới blockchain phi tập trung (như Ethereum), thay vì trên một máy chủ tập trung. Các DApp thường có mã nguồn mở và hoạt động dựa trên các hợp đồng thông minh.
• Decentralized (Phi tập trung): Một hệ thống hoặc mạng lưới không bị kiểm soát bởi một thực thể, tổ chức hay điểm trung tâm duy nhất. Quyền lực và việc ra quyết định được phân tán cho nhiều người tham gia.
• Fiat Money (Tiền Pháp định): Tiền tệ do chính phủ của một quốc gia phát hành và công nhận là hợp pháp (ví dụ: Đô la Mỹ – USD, Đồng Việt Nam – VNĐ, Euro – EUR). Giá trị của tiền pháp định dựa trên sự tin tưởng vào chính phủ đó.
• Gas Fee: Một khoản phí mà người dùng phải trả để thực hiện một giao dịch hoặc chạy một hợp đồng thông minh trên một số mạng lưới blockchain nhất định, nổi bật nhất là Ethereum. Gas fee thường được trả cho những người “thợ đào” (miners) hoặc người xác thực (validators) để họ xử lý và xác nhận giao dịch. Mức phí này có thể thay đổi tùy thuộc vào mức độ tắc nghẽn của mạng lưới.
• Genesis Block (Khối Khởi Nguyên): Khối đầu tiên được tạo ra trên một blockchain cụ thể. Ví dụ, Genesis Block của Bitcoin được tạo ra bởi Satoshi Nakamoto.
• Hash: Một hàm toán học một chiều chuyển đổi một lượng dữ liệu đầu vào (bất kể kích thước) thành một chuỗi ký tự có độ dài cố định và duy nhất (gọi là giá trị hash hoặc “digest”). Một thay đổi nhỏ trong dữ liệu đầu vào cũng sẽ tạo ra một giá trị hash hoàn toàn khác. Hash được sử dụng rộng rãi trong blockchain để đảm bảo tính toàn vẹn của dữ liệu và liên kết các khối với nhau.
• Mainnet (Mạng Chính): Mạng lưới blockchain chính thức, đã đi vào hoạt động thực tế và có giá trị kinh tế thực. Đây là nơi các giao dịch tiền điện tử thực sự diễn ra.
• Mining (Đào coin): Quá trình sử dụng sức mạnh xử lý của máy tính để giải các bài toán mã hóa phức tạp nhằm xác thực các giao dịch, tạo ra các khối mới và thêm chúng vào blockchain. Đây là một phần của cơ chế đồng thuận Proof-of-Work (PoW). Những người tham gia “đào” (miners) sẽ nhận được phần thưởng là coin mới và/hoặc phí giao dịch.
• Node (Nút mạng): Một máy tính hoặc thiết bị tham gia vào mạng lưới blockchain. Các node lưu trữ một bản sao (toàn bộ hoặc một phần) của sổ cái blockchain, xác thực và truyền bá các giao dịch, đồng thời tham gia vào quá trình đồng thuận của mạng lưới.
• Private Key (Khóa Riêng tư/Khóa Bí mật): Một chuỗi ký tự cực kỳ quan trọng, bí mật và duy nhất, cho phép bạn truy cập, kiểm soát và thực hiện giao dịch với số tiền điện tử được liên kết với một địa chỉ ví cụ thể. TUYỆT ĐỐI KHÔNG ĐƯỢC TIẾT LỘ PRIVATE KEY CHO BẤT KỲ AI. Mất Private Key đồng nghĩa với việc mất quyền truy cập vào tài sản của bạn.
• Proof-of-Stake (PoS – Bằng chứng Cổ phần): Một cơ chế đồng thuận trong blockchain. Trong PoS, người dùng “đặt cược” (stake) một lượng coin của họ để có cơ hội được chọn làm người xác thực giao dịch và tạo ra các khối mới. Những người xác thực thành công sẽ nhận được phần thưởng. PoS thường được coi là tiết kiệm năng lượng hơn so với PoW. Ví dụ: Ethereum (sau The Merge), Cardano, Solana sử dụng PoS hoặc các biến thể của nó.
• Proof-of-Work (PoW – Bằng chứng Công việc): Một cơ chế đồng thuận trong blockchain, nổi tiếng nhất là được sử dụng bởi Bitcoin. Trong PoW, các “thợ đào” (miners) phải cạnh tranh để giải các bài toán mã hóa phức tạp. Người giải được đầu tiên sẽ có quyền thêm khối giao dịch mới vào blockchain và nhận phần thưởng. PoW đòi hỏi lượng điện năng tiêu thụ lớn.
• Public Key (Khóa Công khai): Được tạo ra từ Private Key thông qua một thuật toán mã hóa một chiều. Khóa Công khai có thể được chia sẻ công khai mà không làm lộ Private Key. Địa chỉ ví tiền điện tử thường được tạo ra từ Khóa Công khai.
• Smart Contract (Hợp đồng Thông minh): Các đoạn mã máy tính được lập trình sẵn, tự động thực thi các điều khoản và điều kiện của một thỏa thuận khi các điều kiện đó được đáp ứng, mà không cần sự can thiệp của con người hay một bên trung gian thứ ba. Hợp đồng thông minh là nền tảng của nhiều ứng dụng phi tập trung (DApps) và DeFi. Tìm hiểu thêm: “Hợp đồng Thông minh (Smart Contract) là gì?“.
• Testnet (Mạng Thử nghiệm): Một phiên bản thử nghiệm của một mạng lưới blockchain, được các nhà phát triển sử dụng để kiểm tra các ứng dụng, hợp đồng thông minh và các tính năng mới trước khi triển khai chúng trên Mainnet (mạng chính thức). Giao dịch trên Testnet không có giá trị thực.
• Token: Một loại tài sản kỹ thuật số được xây dựng và hoạt động trên một nền tảng blockchain hiện có (ví dụ: các token tiêu chuẩn ERC-20 được xây dựng trên blockchain Ethereum). Token có thể đại diện cho nhiều thứ như quyền tiện ích, cổ phần, điểm thưởng, v.v. Nó khác với “Coin”, là đồng tiền gốc của một blockchain riêng (ví dụ: BTC là coin của blockchain Bitcoin, ETH là coin của blockchain Ethereum).
• Transaction (Giao dịch): Việc chuyển giao giá trị (thường là tiền điện tử hoặc token) từ một địa chỉ ví này sang một địa chỉ ví khác trên mạng lưới blockchain. Mỗi giao dịch được ghi lại và xác thực trên blockchain.
• Wallet (Ví tiền điện tử): Một công cụ phần mềm hoặc thiết bị phần cứng cho phép người dùng lưu trữ, quản lý Khóa Riêng tư và Khóa Công khai của họ, đồng thời tương tác với mạng lưới blockchain để gửi, nhận và theo dõi số dư tiền điện tử. Có hai loại chính: Ví nóng (kết nối internet) và Ví lạnh (ngoại tuyến). Tìm hiểu chi tiết: “Ví Tiền Điện Tử (Crypto Wallet) là gì?“.

Nhóm 2: Các Thuật ngữ Crypto Liên quan đến Giao dịch và Đầu tư

Nhóm thuật ngữ crypto này thường xuất hiện trong các cuộc thảo luận về mua bán, phân tích thị trường và chiến lược đầu tư tiền điện tử.

• Arbitrage (Kinh doanh Chênh lệch giá): Một chiến lược giao dịch nhằm kiếm lợi nhuận từ sự khác biệt nhỏ về giá của cùng một tài sản trên các thị trường hoặc sàn giao dịch khác nhau. Người thực hiện arbitrage sẽ mua tài sản ở nơi có giá thấp và bán ngay ở nơi có giá cao hơn.
• Bear Market (Thị trường Gấu): Một thuật ngữ dùng để mô tả một giai đoạn kéo dài khi giá của một tài sản hoặc toàn bộ thị trường có xu hướng giảm sâu và liên tục. Tâm lý nhà đầu tư trong thị trường gấu thường bi quan.
• Bearish (Bi quan/Xu hướng giảm): Một quan điểm hoặc niềm tin rằng giá của một tài sản hoặc thị trường sẽ giảm.
• Bull Market (Thị trường Bò Tót): Ngược lại với Bear Market, đây là giai đoạn kéo dài khi giá của một tài sản hoặc toàn bộ thị trường có xu hướng tăng trưởng mạnh mẽ và liên tục. Tâm lý nhà đầu tư thường lạc quan.
• Bullish (Lạc quan/Xu hướng tăng): Một quan điểm hoặc niềm tin rằng giá của một tài sản hoặc thị trường sẽ tăng.
• Buy Wall/Sell Wall (Tường Mua/Tường Bán): Trên biểu đồ độ sâu thị trường (depth chart) của một sàn giao dịch, “Tường Mua” là một lượng lớn các lệnh mua được đặt ở một mức giá cụ thể, tạo ra một mức hỗ trợ tạm thời (khó để giá giảm qua). Ngược lại, “Tường Bán” là một lượng lớn các lệnh bán được đặt ở một mức giá cụ thể, tạo ra một mức kháng cự tạm thời (khó để giá tăng qua).
• CEX (Centralized Exchange – Sàn Giao dịch Tập trung): Một loại sàn giao dịch tiền điện tử được sở hữu và điều hành bởi một công ty hoặc tổ chức trung tâm. Người dùng thường phải tạo tài khoản và gửi tiền vào sàn để giao dịch. Ví dụ: Binance, Coinbase. Tìm hiểu thêm: “Sàn Giao dịch Tiền điện tử: CEX vs DEX“.
• DCA (Dollar-Cost Averaging – Trung bình Giá Đầu tư): Một chiến lược đầu tư bằng cách chia nhỏ tổng số vốn dự định đầu tư và mua một lượng tài sản nhất định theo các khoảng thời gian đều đặn (ví dụ: hàng tuần, hàng tháng), bất kể giá của tài sản tại thời điểm đó. Mục đích của DCA là giảm thiểu rủi ro do biến động giá ngắn hạn và có được một mức giá mua trung bình tốt hơn theo thời gian.
• DEX (Decentralized Exchange – Sàn Giao dịch Phi tập trung): Một loại sàn giao dịch tiền điện tử hoạt động dựa trên công nghệ blockchain và hợp đồng thông minh, không có một bên trung gian tập trung. Người dùng giao dịch trực tiếp từ ví cá nhân của họ. Ví dụ: Uniswap, PancakeSwap.
• Diamond Hands (Tay Kim cương): Một từ lóng phổ biến trong cộng đồng crypto, dùng để chỉ những nhà đầu tư kiên định nắm giữ tài sản tiền điện tử của họ, không bán ra ngay cả khi thị trường biến động mạnh hoặc giá giảm sâu, với niềm tin vào tiềm năng dài hạn của dự án.
• Dip (Mua đáy/Bắt đáy): Hành động mua một tài sản tiền điện tử khi giá của nó đã giảm xuống một mức đáng kể, với kỳ vọng rằng giá sẽ phục hồi và tăng trở lại. Cụm từ thường nghe là “Buy the dip”. CẢNH BÁO: Việc “bắt đáy” rất rủi ro vì không ai biết chắc đâu là đáy thực sự.
• Dump: Hành động bán tháo một lượng lớn tiền điện tử một cách đột ngột, thường dẫn đến việc giá của đồng coin/token đó giảm mạnh.
• DYOR (Do Your Own Research – Tự mình Nghiên cứu): Đây là một lời khuyên và nguyên tắc cực kỳ quan trọng trong không gian tiền điện tử. Nó nhấn mạnh rằng mỗi cá nhân nên tự mình tìm hiểu, phân tích và đánh giá thông tin về một dự án hoặc một đồng coin/token trước khi đưa ra bất kỳ quyết định đầu tư nào, thay vì tin tưởng mù quáng vào lời khuyên của người khác.
• Exchange (Sàn Giao dịch): Một nền tảng trực tuyến cho phép người dùng mua, bán và trao đổi các loại tiền điện tử khác nhau.
• FOMO (Fear Of Missing Out – Sợ Bỏ lỡ Cơ hội): Một trạng thái tâm lý lo lắng hoặc thôi thúc phải tham gia vào một xu hướng đầu tư nào đó (ví dụ: mua một đồng coin đang tăng giá mạnh) vì sợ sẽ hối tiếc nếu bỏ lỡ cơ hội kiếm lời lớn. FOMO FUD là gì? FOMO thường dẫn đến các quyết định đầu tư vội vàng, cảm tính và mua ở mức giá cao, tiềm ẩn rủi ro thua lỗ.
• FUD (Fear, Uncertainty, and Doubt – Sợ hãi, Không chắc chắn và Nghi ngờ): Một chiến thuật tâm lý, thường là việc lan truyền các thông tin tiêu cực, sai lệch hoặc chưa được kiểm chứng về một dự án, một đồng coin/token hoặc toàn bộ thị trường. Mục đích của FUD là gây hoang mang, lo sợ cho cộng đồng, khiến mọi người bán tháo tài sản của họ (thường ở giá thấp), tạo cơ hội cho những kẻ tung tin gom hàng giá rẻ.
• Fundamental Analysis (FA – Phân tích Cơ bản): Một phương pháp đánh giá giá trị nội tại của một dự án tiền điện tử bằng cách xem xét các yếu tố nền tảng như công nghệ, đội ngũ phát triển, mục tiêu dự án, tokenomics (kinh tế học token), cộng đồng, đối tác, và tiềm năng thị trường.
• Futures (Hợp đồng Tương lai): Một loại hợp đồng phái sinh, trong đó hai bên thỏa thuận mua hoặc bán một tài sản (ví dụ: Bitcoin) ở một mức giá đã được xác định trước vào một thời điểm cụ thể trong tương lai. Giao dịch hợp đồng tương lai tiền điện tử có tính đòn bẩy cao và CỰC KỲ RỦI RO, không dành cho người mới.
• HODL: Đây là một từ lóng rất nổi tiếng trong cộng đồng crypto, là biến thể của từ “HOLD” (nắm giữ), xuất phát từ một lỗi chính tả trong một bài viết trên diễn đàn BitcoinTalk vào năm 2013. HODL là gì? Nó mang ý nghĩa là chiến lược nắm giữ tiền điện tử trong dài hạn, bất chấp những biến động giá mạnh của thị trường, với niềm tin vào sự tăng trưởng giá trị của nó theo thời gian.
• ICO (Initial Coin Offering – Phát hành Coin Lần đầu ra Công chúng): Một hình thức huy động vốn cho các dự án tiền điện tử mới, trong đó dự án sẽ bán ra một lượng token mới của mình cho các nhà đầu tư sớm để lấy vốn phát triển. CẢNH BÁO: ICO tiềm ẩn RỦI RO LỪA ĐẢO CỰC KỲ CAO. Rất nhiều dự án ICO đã thất bại hoặc là lừa đảo.
• IDO (Initial DEX Offering): Tương tự như ICO, nhưng việc phát hành và bán token lần đầu được thực hiện trên một Sàn Giao dịch Phi tập trung (DEX).
• IEO (Initial Exchange Offering): Tương tự như ICO, nhưng việc phát hành và bán token lần đầu được bảo trợ và diễn ra trên một Sàn Giao dịch Tập trung (CEX) cụ thể. IEO thường được coi là có mức độ kiểm duyệt cao hơn ICO một chút, nhưng rủi ro vẫn còn.
• KYC (Know Your Customer – Biết Khách hàng của Bạn): Một quy trình mà các sàn giao dịch tiền điện tử (đặc biệt là CEX) và các tổ chức tài chính yêu cầu người dùng phải cung cấp thông tin cá nhân (như tên, ngày sinh, địa chỉ, ảnh chụp giấy tờ tùy thân) để xác minh danh tính. KYC nhằm mục đích tuân thủ các quy định chống rửa tiền (AML) và chống tài trợ khủng bố (CTF).
• Limit Order (Lệnh Giới hạn): Một loại lệnh được đặt trên sàn giao dịch để mua hoặc bán một tài sản ở một mức giá cụ thể do bạn chỉ định, hoặc tốt hơn mức giá đó. Lệnh sẽ không được khớp trừ khi giá thị trường đạt đến mức giá bạn đặt.
• Liquidity (Tính Thanh khoản): Đề cập đến mức độ dễ dàng và nhanh chóng mà một tài sản có thể được mua hoặc bán trên thị trường mà không làm ảnh hưởng đáng kể đến giá của nó. Tài sản có tính thanh khoản cao có thể được giao dịch dễ dàng với chênh lệch giá mua-bán (spread) thấp.
• Long (Đi lệnh Mua/Vị thế Mua): Một chiến lược giao dịch trong đó nhà đầu tư mua một tài sản với kỳ vọng rằng giá của nó sẽ tăng trong tương lai.
• Market Cap (Vốn hóa Thị trường): Tổng giá trị thị trường của tất cả các đồng coin hoặc token đang lưu hành của một dự án tiền điện tử. Nó được tính bằng cách nhân giá hiện tại của một đồng coin/token với tổng số lượng coin/token đang lưu hành (Circulating Supply). Vốn hóa thị trường thường được dùng để so sánh quy mô tương đối giữa các dự án.
• Market Order (Lệnh Thị trường): Một loại lệnh được đặt trên sàn giao dịch để mua hoặc bán một tài sản ngay lập tức với mức giá tốt nhất hiện có trên thị trường tại thời điểm đó. Lệnh thị trường thường đảm bảo được khớp lệnh nhanh chóng nhưng không đảm bảo về giá chính xác.
• Moon/Mooning: Một từ lóng trong cộng đồng crypto, dùng để mô tả việc giá của một đồng tiền điện tử tăng vọt lên rất cao, một cách nhanh chóng và mạnh mẽ.
• Paper Hands (Tay Giấy): Một từ lóng mang tính chế nhạo, dùng để chỉ những nhà đầu tư dễ dàng bán non (bán sớm) tài sản tiền điện tử của họ khi thị trường có biến động nhỏ, giá giảm nhẹ, hoặc do sợ hãi. Đối lập với “Diamond Hands”.
• Pump: Hành động cố tình thổi phồng, đẩy giá của một đồng tiền điện tử (thường là các đồng có vốn hóa nhỏ) lên cao một cách giả tạo, thường thông qua các hoạt động phối hợp mua vào và lan truyền tin tức tích cực (đôi khi là sai sự thật). Sau khi giá đã được đẩy lên, những người tổ chức “pump” sẽ bán tháo để kiếm lời, khiến giá sụp đổ.
• ROI (Return on Investment – Tỷ suất Hoàn vốn): Một thước đo hiệu suất đầu tư, được tính bằng cách lấy lợi nhuận ròng từ một khoản đầu tư chia cho chi phí ban đầu của khoản đầu tư đó, thường được biểu thị bằng tỷ lệ phần trăm.
• Shill: Hành động quảng bá, tâng bốc một đồng coin hoặc token một cách quá mức, thường là vì lợi ích cá nhân (ví dụ: người đó đang nắm giữ đồng coin đó và muốn người khác mua vào để đẩy giá lên). Cần cẩn trọng với những lời “shill” thiếu cơ sở.
• Short (Bán khống/Vị thế Bán): Một chiến lược giao dịch trong đó nhà đầu tư bán một tài sản mà họ không sở hữu (thường là vay từ sàn) với kỳ vọng rằng giá của nó sẽ giảm trong tương lai, sau đó họ sẽ mua lại tài sản đó với giá thấp hơn để trả nợ và kiếm lời từ chênh lệch giá. Bán khống tiền điện tử thường được thực hiện thông qua hợp đồng tương lai hoặc giao dịch ký quỹ (margin trading) và CÓ RỦI RO RẤT CAO.
• Shitcoin: Một từ lóng mang tính miệt thị và cảnh báo, dùng để chỉ những đồng tiền điện tử được coi là vô giá trị, không có tiềm năng phát triển, không có ứng dụng thực tế, hoặc thậm chí là các dự án lừa đảo.
• Stablecoin: Một loại tiền điện tử được thiết kế để duy trì giá trị ổn định bằng cách neo (peg) giá trị của nó vào một tài sản khác, thường là tiền pháp định (như USD). Ví dụ: USDT, USDC. Tìm hiểu thêm: “Stablecoin là gì?“.
• Stop Loss (Dừng lỗ): Một loại lệnh được đặt trước trên sàn giao dịch để tự động bán một tài sản khi giá của nó giảm xuống đến một mức nhất định do bạn xác định. Mục đích của lệnh dừng lỗ là để hạn chế thua lỗ tiềm năng nếu thị trường đi ngược lại dự đoán của bạn.
• Take Profit (Chốt lời): Một loại lệnh được đặt trước trên sàn giao dịch để tự động bán một tài sản khi giá của nó tăng lên đến một mức nhất định do bạn xác định. Mục đích của lệnh chốt lời là để hiện thực hóa lợi nhuận đã đạt được.
• Technical Analysis (TA – Phân tích Kỹ thuật): Một phương pháp dự đoán biến động giá trong tương lai của một tài sản dựa trên việc phân tích dữ liệu thị trường trong quá khứ, chủ yếu là giá cả và khối lượng giao dịch. Các công cụ phổ biến trong TA bao gồm biểu đồ nến, các đường xu hướng, các mức hỗ trợ và kháng cự, và các chỉ báo kỹ thuật (như RSI, MACD, Moving Averages).
• Tokenomics (Kinh tế học Token): Nghiên cứu về các yếu tố kinh tế của một token hoặc một dự án tiền điện tử. Tokenomics bao gồm các khía cạnh như tổng cung (total supply), cung lưu hành (circulating supply), cách phân bổ token, lịch trình phát hành token, mục đích sử dụng (utility) của token, và các cơ chế khuyến khích hoặc đốt token. Tokenomics tốt là một yếu tố quan trọng để đánh giá tiềm năng của một dự án.
• Volatility (Biến động Giá): Mức độ thay đổi (tăng hoặc giảm) giá của một tài sản trong một khoảng thời gian nhất định. Thị trường tiền điện tử nổi tiếng với tính biến động giá rất cao, nghĩa là giá có thể thay đổi rất nhanh và mạnh.
• Volume (Khối lượng Giao dịch): Tổng số lượng đơn vị của một loại tiền điện tử được giao dịch (mua và bán) trên một sàn giao dịch hoặc toàn bộ thị trường trong một khoảng thời gian nhất định (ví dụ: 24 giờ). Khối lượng giao dịch cao thường cho thấy tính thanh khoản tốt và sự quan tâm của thị trường.
• Whale (Cá voi): Một thuật ngữ dùng để chỉ một cá nhân hoặc một tổ chức nắm giữ một lượng rất lớn một loại tiền điện tử cụ thể. Các “cá voi” có khả năng gây ảnh hưởng đáng kể đến giá cả thị trường thông qua các lệnh mua hoặc bán lớn của họ.
• Whitepaper (Sách trắng): Một tài liệu chi tiết và toàn diện do đội ngũ phát triển dự án tiền điện tử công bố. Sách trắng thường mô tả về mục tiêu của dự án, vấn đề mà dự án giải quyết, công nghệ nền tảng, kiến trúc hệ thống, đội ngũ phát triển, lộ trình (roadmap), và các thông tin về token (tokenomics). Đọc và hiểu Sách trắng là một bước quan trọng trong quá trình DYOR.

Nhóm 3: Các Thuật ngữ Crypto Liên quan đến Xu hướng và Lĩnh vực mới

Không gian crypto liên tục phát triển với các xu hướng và lĩnh vực mới. Dưới đây là một số thuật ngữ crypto bạn có thể thường xuyên nghe thấy:

• Airdrop: Việc phân phát một lượng token hoặc tiền điện tử miễn phí vào các địa chỉ ví của người dùng. Airdrop là gì? Nó thường được các dự án mới thực hiện như một chiến lược marketing để quảng bá dự án, thu hút người dùng mới, hoặc thưởng cho những người dùng sớm đã ủng hộ hoặc tương tác với nền tảng của họ. CẢNH BÁO: Cẩn thận với các Airdrop giả mạo yêu cầu bạn kết nối ví với các trang web đáng ngờ hoặc cung cấp Private Key/Seed Phrase.
• DAO (Decentralized Autonomous Organization – Tổ chức Tự trị Phi tập trung): Một loại tổ chức được điều hành bởi các quy tắc được mã hóa dưới dạng các hợp đồng thông minh trên blockchain, thay vì bởi một cơ cấu quản lý tập trung truyền thống. Các quyết định trong một DAO thường được đưa ra thông qua cơ chế bỏ phiếu của các thành viên nắm giữ token quản trị của tổ chức đó.
• DeFi (Decentralized Finance – Tài chính Phi tập trung): Một hệ sinh thái các ứng dụng và dịch vụ tài chính được xây dựng trên nền tảng công nghệ blockchain. Mục tiêu của DeFi là tạo ra một hệ thống tài chính mở, minh bạch, không cần qua trung gian truyền thống như ngân hàng. Các dịch vụ DeFi phổ biến bao gồm cho vay (lending), đi vay (borrowing), giao dịch phi tập trung (DEX), stablecoin, bảo hiểm phi tập trung, v.v. Tìm hiểu thêm: “DeFi là gì?“.
• GameFi (Game Finance): Sự kết hợp giữa “Game” (Trò chơi) và “Finance” (Tài chính). GameFi thường đề cập đến các trò chơi trên nền tảng blockchain cho phép người chơi kiếm được các tài sản kỹ thuật số có giá trị (thường là tiền điện tử hoặc NFT) thông qua việc chơi game. Mô hình phổ biến là “Play-to-Earn” (Chơi để Kiếm tiền). CẢNH BÁO: Nhiều dự án GameFi có tính đầu cơ cao và mô hình kinh tế không bền vững.
• Layer 1 (L1 – Lớp 1): Đề cập đến các blockchain nền tảng chính, là cơ sở hạ tầng cốt lõi. Ví dụ: Bitcoin, Ethereum, Solana, Cardano là các blockchain Layer 1.
• Layer 2 (L2 – Lớp 2): Là các giải pháp hoặc giao thức được xây dựng “trên đỉnh” của một blockchain Layer 1 (ví dụ: Ethereum) nhằm mục đích cải thiện khả năng mở rộng (scalability), tăng tốc độ giao dịch và giảm chi phí giao dịch (gas fee) cho Layer 1 đó. Ví dụ về các giải pháp Layer 2 cho Ethereum bao gồm Polygon (PoS sidechain và các giải pháp ZK-rollups, Optimistic rollups), Arbitrum, Optimism.
• Metaverse (Vũ trụ ảo): Một khái niệm về một không gian ảo trực tuyến 3D, bền vững và chia sẻ, nơi người dùng có thể tương tác với nhau, với các đối tượng kỹ thuật số và với môi trường xung quanh thông qua các avatar (hình đại diện). Metaverse thường kết hợp các công nghệ như Thực tế ảo (VR), Thực tế tăng cường (AR), và blockchain. Tiền điện tử và NFT thường đóng vai trò quan trọng trong việc tạo ra nền kinh tế và quyền sở hữu tài sản trong Metaverse.
• NFT (Non-Fungible Token – Token Không thể Thay thế): Một loại token mật mã độc nhất trên blockchain, đại diện cho quyền sở hữu một tài sản kỹ thuật số hoặc vật lý cụ thể, không thể bị thay thế bởi một token khác tương tự. Mỗi NFT là duy nhất và có thể được xác minh tính xác thực và lịch sử sở hữu trên blockchain. NFT thường được sử dụng cho các tác phẩm nghệ thuật số, vật phẩm trong game, âm nhạc, video, tên miền, vé sự kiện, v.v. Tìm hiểu thêm: “NFT là gì?“.
• Staking: Hành động “khóa” (lock) một lượng tiền điện tử nhất định vào một hợp đồng thông minh để tham gia vào các hoạt động của một mạng lưới blockchain, thường là trong các hệ thống sử dụng cơ chế đồng thuận Proof-of-Stake (PoS). Đổi lại việc đóng góp vào việc bảo mật và vận hành mạng lưới, người dùng tham gia staking sẽ nhận được phần thưởng (thường là chính đồng coin/token đó).
• Web3 (Web 3.0): Được coi là thế hệ tiếp theo của Internet, với tầm nhìn về một không gian mạng phi tập trung, minh bạch hơn và do người dùng làm chủ, được xây dựng dựa trên các công nghệ nền tảng như blockchain, tiền điện tử và trí tuệ nhân tạo. Web3 hứa hẹn trao lại quyền kiểm soát dữ liệu và danh tính số cho người dùng, thay vì tập trung vào tay một vài tập đoàn công nghệ lớn như trong kỷ nguyên Web2.
• Yield Farming (Canh tác Lợi nhuận): Một chiến lược phức tạp và thường có rủi ro cao trong không gian DeFi, nhằm mục đích tối đa hóa lợi nhuận (yield) bằng cách di chuyển vốn (thường là tiền điện tử hoặc stablecoin) giữa các giao thức cho vay (lending protocols), bể thanh khoản (liquidity pools) và các cơ hội staking khác nhau để kiếm được lãi suất và phần thưởng token. CẢNH BÁO: Yield Farming có RỦI RO RẤT CAO do tính phức tạp, nguy cơ từ lỗi hợp đồng thông minh, và sự biến động của thị trường.

Kết bài

Việc nắm vững các thuật ngữ crypto phổ biến là bước đầu tiên và vô cùng quan trọng để bạn có thể hiểu rõ hơn về thị trường tiền điện tử đầy tiềm năng nhưng cũng không ít thách thức này. Danh sách hơn 50 thuật ngữ crypto mà DauTuVungVang.com vừa cung cấp trong “Từ điển bỏ túi” này là một điểm khởi đầu tốt, giúp bạn tự tin hơn khi tiếp cận thông tin và kiến thức mới.

Thế giới crypto rất năng động, các công nghệ và thuật ngữ tiền điện tử mới liên tục xuất hiện. Vì vậy, sự học hỏi không ngừng và tinh thần cầu thị là những yếu tố cần thiết để bạn không bị tụt lại phía sau.

Lời khuyên từ DauTuVungVang.com:

• Đừng ngần ngại tra cứu và tìm hiểu kỹ khi gặp một thuật ngữ blockchain hay crypto mới.
• Tham gia các cộng đồng crypto uy tín để học hỏi và trao đổi kiến thức (nhưng luôn phải cẩn trọng và có tư duy phản biện với mọi thông tin bạn nhận được).
• Hiểu rõ thuật ngữ crypto chỉ là một phần. Quan trọng hơn là bạn phải hiểu được bản chất, cơ chế hoạt động và đặc biệt là những rủi ro tiềm ẩn của từng khái niệm, từng dự án.
• Luôn nhớ rằng, việc tìm hiểu các thuật ngữ crypto phổ biến là để trang bị kiến thức nền tảng, TUYỆT ĐỐI KHÔNG PHẢI là cơ sở duy nhất để đưa ra các quyết định đầu tư, đặc biệt là trong một thị trường có tính biến động cao, nhiều rủi ro và khung pháp lý tại Việt Nam còn chưa rõ ràng như tiền điện tử.

Lời kêu gọi:

• “Có thuật ngữ crypto nào khác mà bạn thường gặp nhưng chưa được giải thích trong bài viết này không? Hãy cho DauTuVungVang.com biết trong phần bình luận bên dưới để chúng tôi có thể bổ sung và làm phong phú thêm ‘Từ điển Crypto’ này!”
• “Hãy lưu lại bài viết này để làm ‘Từ điển Crypto bỏ túi’ của riêng bạn, tiện cho việc tra cứu khi cần thiết!”
• “Tiếp tục khám phá các bài viết chuyên sâu khác trong chuyên mục ‘Đầu tư Tiền điện tử‘ của chúng tôi để nâng cao kiến thức và hiểu biết của bạn. Mọi thắc mắc, đừng ngần ngại liên hệ DauTuVungVang.com: Hotline: 0933860133 | Email: [email protected].”

Khẳng định lại slogan của chúng tôi: “Kiến thức đúng – Đầu tư vững – Tài chính bền vững.”

FAQs (Các câu hỏi thường gặp)